Stres psychologiczny ma negatywny wpływ na nasze zdrowie. Powoduje zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób, cywilizacyjnych, jak również nasilenie rozwoju ewentualnych schorzeń i ich objawów.
Wysoki poziom stresu częściej zmusza nas do korzystania z różnego rodzaju usług zdrowotnych i zwiększa śmiertelność wśród osób, które nie potrafią sobie radzić z sytuacjami stresowymi.
Co to jest coping?
Radzenie sobie (z ang. coping) jest związany z interakcją człowiek-otoczenie i stresory. Radzenie sobie, czyli wysiłek poznawczy i behawioralny podejmowany w celu:
● wypracowania tolerancji na daną sytuację;
● zmniejszenia wymagań zewnętrznych i wewnętrznych;
● zmniejszenia konfliktów, które występują między wymaganiami.
Radzenie sobie jest umiejętnością danego człowieka w zakresie odpowiedzi na stres. Coping to wszelkie wysiłki podejmowane w celu poradzenia sobie z daną sytuacją.
Funkcje radzenia sobie ze stresem
Funkcja instrumentalna, czyli w sytuacji stresowej oceniamy ewentualne zagrożenia. Następuje rozpoznanie znaczenia określonej sytuacji. Ustalamy wówczas stopień zagrożenia, oceniamy nasze możliwości oraz wybieramy strategię radzenia sobie ze stresem.
Funkcja regulacyjna, to nasza odpowiedź na zmieniającą się dynamicznie sytuację stresową, czyli określone warunki w jakich się znajdujemy.
Strategie radzenia sobie ze stresem
Wybór strategii jest uzależniony od indywidualnych właściwości każdego człowieka. Każdy ma swój styl reagowania na stres. Mają tu znaczenie sposoby radzenia sonie ze stresem. Niejednokrotnie bywają one destrukcyjne (nadmierne spożywanie pokarmu lub alkoholu, skłonność do odreagowania stresu poprzez przemoc psychiczną lub fizyczną itp.). Oczywiście nie brakuje wśród nas osób, które unikają przykrego napięcia poprzez uprawianie sportu, zakupy, czy spotkania towarzyskie.
Do sposobów radzenia sobie ze stresem można zaliczyć strategie takie jak:
● strategia reaktywna – dążymy do kompensacji (wynagrodzenia siebie) za doznane krzywdy lub straty;
● strategia antycypacyjna – zamiast na sytuacji stresowej skupiamy się na wydarzeniu, które będzie mieć miejsce w niedalekiej przyszłości;
● strategia prewencyjna – gromadzimy zasoby, które umożliwią zmniejszenie skutków przyszłych sytuacji stresowych;
● strategia proaktywna – dotyczy przyszłych wyzwań i polega na gromadzeniu środków, które ułatwią nam wykorzystanie potencjalnych szans.
Mechanizm radzenia sobie ze stresem może być traktowany jako:
1/ proces – nieprzerwanie oceniamy sytuacje oraz nasze możliwości poradzenia sobie w określonych momentach;
2/ strategia – czyli wykorzystanie naszych świadomych możliwości radzenia sobie ze stresem, dostoswane do zaobserwowanych przez nas cech sytuacji;
3/ styl – czyli to, czego się dotychczas nauczyliśmy, jest dla nas trwałe i charakterystyczne dla naszej osobowości.
Style radzenia sobie ze stresem:
a/ konfrontacyjny – w tym przypadku dążymy do zmierzenia się z sytuacją, która jest przyczyną stresu;
b/ skoncentrowany na zadaniu – jest stylem unikowym, ale mimo tego, posługując się tym stylem w obliczu trudnej sytuacji – podejmujemy wysiłek, który ma na celu rozwiązanie danego problemu poprzez przekształcenie poznawcze lub zmianę sytuacji będącej źródłem stresu;
c/ skoncentrowany na emocjach – wówczas skupiamy się na własnej osobie i naszych emocjach, które dotyczą trudnej sytuacji stresowej;
d/ skoncentrowany na unikaniu – w ramach tego stylu dążymy do odwracania naszej uwagi od stresora i wówczas, pomijamy go, odrzucamy, wypieramy i zaprzeczamy istnieniu sytuacji stresowej (a nie tędy droga); stosując styl unikowy angażujemy się w czynności zastępcze (na przykład rozwiązywanie cudzych problemów) lub rzucamy się w wir kontaktów towarzyskich.
Sposób radzenia sobie z sytuacją stresową, zależy od naszego subiektywnego odbioru danego stresora. Pamiętajmy by, zawsze odpowiednio dobrać do sytuacji (wymagania i okoliczności) metodę radzenia sobie ze stresem.
Pamiętaj – zawsze warto rozmawiać!
